Toekomstbestendig en veranderingsgericht renoveren en refitten

INSPIRATIE EVENT:

• Het EPC NR: wat is het en hoe zet het je gebouw op weg richting de langetermijndoelstelling?
  Kathleen De Kerpel I VEKA
• Breakoutsessies
  • Schoolgebouw toekomstbestendig maken op energetisch vlak
  • Vitale schoolomgeving, harmonie tussen modulair bouwen, plezier en veiligheid
  • De pedagogische impact van de inrichting van ruimtes. Kleuren, meubilair en vloerbedekking
  • Cybersecurity en digitale netwerken
• Impact van verouderde infrastructuur op de leerprestaties
  Kristof De Witte I KU Leuven
• Circulaire reconversie van bottelarij tot open school
  Julie Vermoortel I B2Ai
• High-end reisbureau refitten tot kleuterschool
  Koen Senecaut & Alexander Van Steertegem I ZIN-Architecten

Vanaf 1 januari 2030 moet elke grote niet-residentiële eenheid, waaronder dus ook schoolgebouwen, over een geldig EPC NR beschikken, waaruit blijkt dat minimaal een energielabel E behaald wordt.

Een niet te onderschatten ‘muur’ waar het onderwijs voor staat en een uitdaging die voor de nodige nervositeit zorgt. Deze verplichtingen vraagt immers om een holistische benadering waarbij duurzaamheid, efficiëntie en uiteraard ook het pedagogische project centraal staan.
Met het oog op de EPC-verplichtingen, verkennen we innovatieve renovatie en refitting strategieën om scholen futureproof te maken.

We zoeken hierbij een antwoord op verschillende cruciale vragen.
Hoe kunnen we scholen energetisch renoveren om aan de normen te voldoen? Verbeteren we de isolatie, zetten we in op hernieuwbare energiebronnen en het optimaliseren van de energie-efficiëntie van gebouwen? Wat met het ontharden van de buitenruimtes, kunnen we ecologische voetafdruk verkleinen en een gezondere leeromgeving creëren?
Daarnaast is het essentieel om de binnenruimtes zo in te delen dat ze het pedagogisch project van de school ondersteunen.
Ondertussen moet alles naadloos met elkaar digitaal communiceren en dat met de nodige, robuuste beveiligingsmaatregelen om de cybersecurity van leerlingen en personeel te waarborgen.

We zoeken hierbij naar oplossingen die eenvoudig aanpasbaar zijn aan toekomstige behoeften en technologische ontwikkelingen, zodat scholen klaar zijn voor de uitdagingen van morgen.

Herbekijk het event

Bekijk de volledige opname van het event

Het EPC NR: een stap richting energieneutrale scholen

Het EPC-label is alomtegenwoordig in Vlaamse media, ook schoolgebouwen zullen in 2030 verplicht label E moeten halen, niet onder het klassieke EPC-label, maar onder het EPC NR. Kathleen De Kerpel is technisch specialist over de energieprestaties van gebouwen bij het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. Ze geeft meer uitleg over de regelgeving: “het EPC NR, of niet-residentiële EPC-label geldt voor alle niet-residentiële en niet-industriële gebouwen, scholen vallen onder die categorie.” Tegen 2030 zullen alle scholen een EPC NR-label moeten hebben van E of beter. “Om ervoor te zorgen dat het E label gehaald wordt, zorgen scholen nu best al voor een schatting. Zo zijn scholen zich bewust van de te nemen stappen en zijn ze in voorbereid op de toekomst”, zegt De Kerpel.  

Net zoals andere gebouwen in Vlaanderen, zullen ook scholen tegen 2050 label A, of volledige CO2-neutraliteit, moeten behalen. De focus van het EPC NR ligt op energiegebruik. Gebouwen krijgen een letter toegekend naarmate de energiezuinigheid. De letter van het label wordt berekend op basis van een percentage, gebaseerd op het reële energieverbruik en de hoeveelheid hernieuwbare energie of restwarmte die gebruikt wordt op de schoolsite.

Breakoutsessies, van energiezuinige gebouwen tot de IT-infrastructuur in scholen

In verschillende breakoutrooms werden volgende sessies aangeboden:

• Schoolgebouwen toekomstbestendig maken op energetisch vlak

Schoolgebouwen moeten verduurzamen om de normen die eerder in de sessie voorbijkwamen te halen. Verwarming, ventilatie, verlichting en isolatie zijn hierbij sleutelelementen. Ze zorgen niet alleen voor een daling in het energieverbruik, maar verhogen ook het comfort van de leerkrachten en leerlingen. Sprekers Tom Slabbynck, Jelle Nelis, Boris Abts, Tom Ketels vertellen welke stappen scholen kunnen nemen.

• Vitale schoolomgeving: harmonie tussen modulair bouwen, plezier en veiligheid

Een stimulerende omgeving, zowel binnen als buiten de klas is van groot belang voor de ontwikkeling van kinderen. Spreker Stan Krijnen licht toe hoe je met modulariteit tot een speelse en veilige omgeving komt.

Pedagogische impact van inrichting van ruimtes. Kleuren, meubilair en vloerbedekking.

An Eeman (Scholengroep 20) en Fabienne Bruyninckx (Bruyninckx Designers) lichten toe hoe de inrichting van een leeromgeving een impact heeft op de leerprestaties en welzijn van leerlingen. De juiste kleuren zorgen voor meer concentratie in de klas en een open leeromgeving kan leerlingen stimuleren om betere resultaten te behalen.

• IT-infrastructuur bij de renovatie of nieuwbouw van een schoolgebouw

Bij het (ver)bouwen van een schoolgebouw moet ook rekening gehouden worden met de toekomstbestendigheid van digitale netwerken en devices. Walter Riemis en Roberto Leon van Lab9Pro vertellen hoe je een veilige, duurzame en efficiënte infrastructuur kan opzetten die past bij de veranderingen in het gebouw.

De impact van infrastructuur op leerprestaties

Kristof De Witte, gewoon hoogleraar onderwijseconomie aan de KU Leuven drukt ons met de neus op de feiten: de bevolking groeit overal ter wereld, ook in België. Voor die groei in bevolking, en dus ook leerlingen, is ook aangepaste infrastructuur nodig. Niet alleen het aantal leerlingen neemt toe, maar ook de verwachtingen van leerkrachten scherpen aan: open leeromgevingen, digitale tools en algemeen comfort. 1 op 8 schoolgebouwen in België is meer dan een eeuw oud, dat vraagt om een verandering van investeringen.

In België wordt nog te weinig geïnvesteerd in de infrastructuur van scholen. Dat heeft vele oorzaken, onder andere de stijging van bouwkosten en hoge energiekosten. “Wanneer scholen veel energiekosten betalen, zijn er minder werkingsmiddelen over voor de infrastructuur van een school”, duidt professor De Witte. Niet alleen infrastructuur, maar ook over didactisch comfort, energetisch comfort en de gezondheid van leerlingen zijn factoren die meespelen. “Hoe ouder de infrastructuur, hoe meer afwezigheden van leerkrachten, wat uiteindelijk zorgt voor lerarentekorten”, zegt professor De Witte. De professor haalt een aantal oplossingen aan, preventief onderhoud zou grote kosten kunnen besparen en een green deal voor scholen zouden investeringen in hernieuwbare energie interessanter kunnen maken.

Van bottelarij naar energiezuinige school met open leerruimtes

Architectenbureau B2AI stond in voor de renovatie van een oude bottelarij naar de Egied Van Broekhovenschool in Molenbeek. De verouderde industriële site aan de rand van Molenbeek moest niet alleen plaats maken voor een innovatief schoolprogramma, maar ook een connectie met de buurt vormen en het oude, industriële karakter van de bottelarij eren. Het resultaat van de grote renovatiewerken is een school met een open karakter en optimaal ruimtegebruik met hints naar de grote industriële infrastructuur.

“We werkten in de derde graad niet met klassen, maar met open leerruimtes om de beschikbare ruimte maximaal in te zetten”, zegt Julie Vermoortel, architect en partner bij B2AI. “We kozen voor eerlijke en zachte materialen, die corresponderen met de bestaande infrastructuur”.

Ook op energietechnisch vlak is de Egied van Broekhovenschool vooruitstrevend, door een performante buitenschil, goede isolatie en pv-panelen zijn de energiekosten in de school beperkt. Ook zorgt de warmtepomp met grondboring voor een passieve koeling in de zomer en een warmterecuperatie in de winter.

Van high-end reisbureau naar kleuterschool

Koen Senecaut en Alexander Van Steertegem van Zin-architecten zorgden voor een nieuwe invulling van een voormalig reisbureau naar de nieuwe kleuterafdeling van de Sint-Franciscusschool in Burst. “Het karakter van het gebouw, dat ooit een architectuurprijs kreeg, wouden we behouden”, zegt Koen Senecaut.

Voor de refitting van het gebouw, kozen de architecten ervoor om met minimale ingrepen een gebouw op kleutermaat te voorzien. “De grootste verandering is de luifel die we toevoegden aan de achterkant van het gebouw, de speelse vorm verwijst naar de nieuwe functie van het gebouw”. De architecten verzorgden de luifel van een groen dak. In de refitting van het reisbureau naar een kleuterschool werd nagedacht over hergebruik van materialen, zo werden op maat gemaakte kasten opnieuw ingezet doorheen het gebouw, en werd ook de originele raamstructuur behouden.